Elektrik hayatımızın en uçlarında bulunan bir kavramdır. Elektrik, yaşadığımız çağın vazgeçilmezi olduğu gibi, gerekli güvenlik önlemleri sağlanmadığında can ve mal kaybına da yol açabilmektedir. Elektrikten en yüksek verimi en güvenli koşullarda alabilmemiz için bazı araçlar vardır. Bu araçların en başında şartel gelir. Biz de bu yazımızda sizlerle birlikte, Şartel nedir, Şartel neden atar? Sorularına yanıt arayacağız.
Her elektrik devresinin üzerinden geçen belirli bir akım vardır. Bir elektrik devresinden geçen akım, o elektrik devresinin içerisinden geçen müsaade edilebilir akımı aştığında bu durum o akımın geçtiği elektrikli aletlere zarar verdiği gibi insanların da can güvenliğin tehlikeye atar. Bahsettiğimiz bu kötü durumların önüne geçmek adına şartel adı verilen bir koruma elemanı kullanılır. Şartel, ilgili elektrik devresinin iletebileceği maksimum akıma maruz kaldığı durumlarda artan ısı sebebiyle elektriğin can ve mal kaybına yol açmasını önler.
Şartel devreye seri olarak bağlanan bir koruma elemanıdır. Her şartel içerisinde bulunduğu yapıya, bağlı olduğu devrenin taşıyabileceği maksimum akım büyüklüğüne ve gerilimlerine göre değişir. Şartel takılı olduğu devreye ait kablonun aşırı akım taşımasını ve aşırı akım taşınmasına bağlı olarak kablonun sıcaklığının artmasını engeller. Bu özelliği sayesinde şartel olası bir yangının önüne geçerek güvenlik sağlar.
Şartel farklı sayıda kutuplara sahip olabilir. Şartel üzerinde kaç adet kutup varsa şartele o kadar faz bağlanabilir. Şartellerin üzerinde o şartelin üzerinden kaç amper geçebileceğini gösteren ibareler bulunur ve şartel üzerinden geçen akım şartel üzerinde yazan akım değerini geçemez.
Şartel; evlerde, okullarda, endüstri tesislerinde, elektrik santrallerinde kısacası elektriğin olduğu her yerde kullanılır. En çok kullanılan şartel tipi otomatik şarteldir. Şarteller genellikle harfler ile sınıflandırılırlar. Günlük hayatımızda karşımıza çıkabilecek şartel çeşitleri B ve C tipi şarteldir. B tipi şartel genelde evlerde kullanılırken C tipi şarteller ise daha çok transförmatörlerin, klimaların, buzdolaplarının, kesintisiz güç kaynaklarının bulunduğu yerlerde kullanılırlar. C tipi şarteller yavaş tip şartel olarak bilinir. İçerisinde bulunan kablo ısıya maruz kaldığında daha az ve uzun sürede deforme olur. Dolayısıyla evlerde C tipi şartel kullanılmamalıdır. Kullanıldığı takdirde yükselen ısıya maruz kalan kablo C tipi şartelin üzerinden daha fazla akım geçmesine izin verdiğinden evde can güvenliğinin tehlikeye atar, aşırı ısınmaya bağlı olarak herhangi bir güvenlik önlemi almayan şartel yangına sebebiyet veren aşırı ısınmanın önüne geçemez, dolayısıyla can ve mal güvenliği tehlikeye girer.
Evimizde herhangi bir cihaz çalıştırdığımızda bazen aniden elektrik kesilir. Elektrik kesintisinin yalnızca kendi dairemizde olduğunu anladığımızda aklımıza ilk olarak şartel atması gelir ve doğruca sigorta kutusuna doğru ilerleriz. Peki şartel neden atar?
Evimizde bulunan bir prize herhangi bir elektrikli cihaz takıp çalıştırmak istediğimizde şartel atabilir. Bunun sebebi, ilgili elektrikli cihazın takılı olduğu prizin içerisinden geçen kablonun ilettiği akımın, şartelin iletilemesi için izin verdiği akımdan fazla olmasıdır. Şartelden geçen akım müsaade edilen akımdan fazla olduğunda şartel atar (devreyi açar) ve elektrik iletimini durdurur. Bunun sebebi elektrik kablosunun içerisindeki iletken telin aşırı ısınmasıdır. Bu ısınma yangına sebiyet verebilir ve can güvenliğini tehlikeye atabilir.
Bir önceki başlığımızda şartelin neden attığı konuşuldu. Kısaca özet geçmemiz gerekirse şartelin üzerinde yazan amper miktarından fazla bir değerde akım geçtiğinde şartel bunu algılar ve şartelin içerisindeki metal malzeme ısınmaya başlar. Kendi sınır değerinin üzerinde bir amper büyüklüğü ile karşılaşan şartel atar. Peki şartel attığında ne yapmamız gerekir?
Şartel attığında evimizin sigorta kutusuna gitmemiz gerekir. Sigorta kutusunun kapağını açtığımızda atmış olan yada düşmüş olan şartel anahtarını görürüz. Her ne kadar şartel anahtarı yalıtımı sağlamak amacıyla plastik bir malzeme kaplanmış olsa da can güvenliğimizin sağlandığından tamamen emin olabilmek için elimize plastik bir eldiven giyebilir yada yün bir hırkayı ayaklarımızın altına alabiliriz. Daha sonra şarteli kaldırabiliriz. Bu işlemi yaptığımızda eğer başka bir arıza mevcut değilse elektrik akımı evimizde yeniden dolaşmaya başlar ve elektriği kullanabiliriz.
Öncelikle şartel, içerisinde bulunduğumuz bölgenin akım gücüne göre seçilmelidir. Aksi takdirde mevcut akım gücünden düşük akımla çalışan bir şartel kullanıldığında şartelimiz sürekli atacaktır. Başka bir etki ise bulunduğumuz yerde kaçak akım olmasıdır. Seçilen şartel akım gücüne göre belirlenmiş olsa da mevcut bir kaçak akım girişi de sigortanın atmasına sebep olabilir. Bu durumun tespiti ve önlenmesi için işinin ehli, mesleğinde tecrübeli bir elektçi ile çalışılmalıdır. Şartel üzerinden geçen kaçak akım kesildiğinde şartel atması duracak ve elektriğin güvenle kullanılması sağlanacaktır.
Elektrik malzemeleri satan firmalardan şalter satın alabilirsiniz. Fakat hem ürün kalitesi hem de bol çeşidin bir arada olduğu web sitemizden almanızı tavsiye ederiz.
Hipotenüs® Yeni Nesil E-Ticaret Sistemleri ile Hazırlanmıştır.
